Inzetten op doorverwijskaarten in je buurt draagt bij tot het opsporen van ongedetecteerde zorgnoden en het versterken van samenwerkingsverbanden. Om de Zorgzame Buurten hierin te ondersteunen, organiseerden enkele coaches intervisies rond signaleren en doorverwijzen. Buurten uit dezelfde regio wisselden er ervaringen uit en medewerkers van SAAMO gaven advies vanuit de praktijk. Rubie Derutter en Linde Vande Woestyne zijn opbouwwerkers bij SAAMO West-Vlaanderen en deelden hun expertise rond doorverwijskaarten: “Eén praktische vraag kan veel invloed hebben en de cohesie tussen buren versterken.”
De uitwisselingen rond doorverwijskaarten vonden plaats in West-Vlaanderen en Antwerpen. Het organiseren van deze bijeenkomsten zijn een aanvullende manier waarop de coaches tegemoet komen aan gelijkaardige vragen die bij de Zorgzame Buurten leven. Coach Marieke De Boe vertelt meer over het waarom van de uitwisseling: “het doel is dat buurtmedewerkers met elkaar in gesprek gaan en nieuwe vaardigheden opdoen.”
Hoewel de coaches projecten al met elkaar verbinden vormt een intervisie toch een meerwaarde: “dit format is ideaal om grotere thema’s te behandelen en regionale buurten nog meer met elkaar te verbinden”. Sommige uitwisselingen zijn grootschalig, anderen organiseren de coaches per regio: “we merken dat grootstedelijke- en plattelandscontexten een andere aanpak vereisen, maar welke uitdagingen zich ook voordoen in een buurt; oplossingen vereisen maatwerk”, benadrukt Marieke.
OPLOSSING OP MAAT
“Een doorverwijskaart is een plattegrond van het lokale zorg- en welzijnsaanbod” vertelt Rubie. “Medewerkers van de eerstelijnszorg vullen samen met zorgvragers de kaart met afscheurstrook in. Bewoners laten er hun vraag en gegevens op achter, waarna een lokaal aanspreekpunt hen contacteert”. “Op die manier gaan we telkens op zoek naar een oplossing op maat” voegt Linde toe.
“Door proactief naar mensen toe te stappen, kunnen eerstelijnswerkers noden detecteren bij mensen thuis en zo een ontbrekend deel van de puzzel leggen.”
Met de doorverwijskaarten wil SAAMO bijdragen aan het detecteren van ongekende noden op lokaal niveau. “Het gaat over noden die niet bij een loket of onthaal terecht komen, maar waar mensen mee blijven zitten”, zegt Rubie. Maar je kan nog meer bereiken met de kaarten in je buurt: “het is even goed een bindmiddel om te gaan samenwerken met partners”, vult Linde aan. Zo zetten doorverwijskaarten ook aan tot lokale netwerkvorming en een betere toeleiding: “enerzijds doordat je het zorgaanbod in de buurt beter leert kennen, anderzijds weten partners ook waarvoor zij bij jou terecht kunnen”.
LAAGDREMPELIG AANBOD
Hoewel de doorverwijskaarten makkelijke inzetbaar zijn, vergt een succesvolle implementatie voldoende voorbereiding. “Het is een menukaart van het lokale welzijnslandschap die je aandachtig moet samenstellen”, klinkt het bij Rubie. “Het infogedeelte bestaat uit een duidelijk overzicht van het formele en informele zorg- en welzijnsaanbod. Idealiter ontwikkel je de kaart samen met verschillende partners zodat je juiste informatie vertrekt en iedereen zich in de kaart kan vinden. Op die manier vergroot je ook het draagvlak van de doorverwijskaarten.”, benadrukt Linde.
Om het gebruik van de doorverwijskaart te verzekeren, is het aanspreekpunt op de kaart best geen organisatie: “idealiter staat er een naam van een contactpersoon op de afscheurstrook, zodat mensen zich er iemand bij kunnen voorstellen. Dat schept vertrouwen en maakt het invullen van de kaart laagdrempeliger.” vertelt Linde. Die persoonlijke toets van de doorverwijskaarten heeft een positieve invloed op de lokale hulp- en dienstverlening: “door bewust om te gaan met signalen kunnen eerstelijnswerkers noden detecteren bij mensen thuis en zo een ontbrekend deel van de puzzel leggen.”
ZORGZAAM DRAAGVLAK
Hoewel SAAMO voornamelijk expertise heeft met buurten in een plattelandscontext, moedigen Rubie en Linde iedereen aan om met doorverwijskaarten te experimenteren. “De samenwerking tussen partners en diensten is overal belangrijk, maar de manier waarop de kaarten ingang vinden in de buurt zal anders zijn in grootstedelijke contexten”, stelt Rubie. “Op welke schaal je ook werkt, het is cruciaal om op voorhand na te denken over het format van de doorverwijskaart , de beoogde impact, wie je wil betrekken en wat je wil gaan doen? Anders loopt het uit op een sisser.”
“We streven naar een vervlechting van het lokaal en bovenlokaal niveau, waarin we samen nadenken over de opschaling van toegankelijke voordetectie.”
Een goede voorbereiding is noodzakelijk, maar het belang van de steun van het bestaand netwerk valt niet te ontkennen, beklemtoont Linde. “Start door na te gaan of er al een netwerk aanwezig is dat rond toeleiding werkt. Als deze partners openstaan voor de doorverwijskaarten kan je bovenlokale beleidsmakers ook makkelijker mee krijgen.” SAAMO is er zich van bewust dat signalen opvangen en bespreekbaar maken niet eenvoudig is. “Probeer dit samen te trekken: het kan een meerwaarde zijn wanneer een externe partner en een lokaal bestuur dit samen op nemen. Daarnaast is het ook belangrijk om te blijven inzetten op vormingen rond het bespreekbaar maken van zorgnoden en de bekendmaking van doorverwijskaarten” voegt Rubie toe.
EN-EN-VERHAAL
Dat doorverwijskaarten zorgen voor meer sociale netwerken bleek al uit de pilootprojecten van SAAMO in West-Vlaanderen en Limburg. “We hebben al mooie verhalen opgepikt waarin doorverwijskaarten aanleiding gaven tot het kleine helpen in de buurt. Eén praktische vraag kan veel invloed hebben en de verbinding tussen buren versterken” benadrukt Rubie.
De kracht van de doorverwijskaarten is het laagdrempelige karakter. In de toekomst wil SAAMO de dialoog aangaan om de lessen uit de praktijk bovenlokaal te verankeren, vertelt Linde. “We streven naar een vervlechting van het lokaal en bovenlokaalniveau, waarin we samen nadenken over de opschaling van toegankelijke voordetectie. Op die manier willen we het potentieel van de doorverwijskaarten volledig ontwikkelen, zodat toegankelijke lokale hulpverlening binnen ieders handbereik ligt.
Zelf aan de slag gaan met doorverwijskaarten of benieuwd naar een concreet voorbeeld? Je vindt meer info terug op pagina 28 van de e-publicatie van “minder mazen, meer net” van SAAMO.
De methodiek van de doorverwijskaarten werd ontwikkeld door Rudi Bloemen en Katleen Caymax van SAAMO Limburg.
Toekomstige uitwisselingen laten de coaches bepalen door waar de Zorgzame Buurten nood aan hebben en vormen een aanvulling op de ondersteuning die de Koning Bouwdewijnstichting organiseert.